fbpx

13 klauzul w umowie inwestycyjnej, które powinien znać każdy inwestor

W każdej umowie inwestycyjnej, jako inwestor będziesz mieć do czynienia ze  szczegółowymi postanowieniami, które w zdecydowany sposób wpływają na ochronę interesów wszystkich stron transakcji. Nie wszystkie z poniższych klauzul znajdą się w każdej umowie. W dużej mierze jest to wynikiem negocjacji, specyfiki danego podmiotu oraz prognozowanych kierunków rozwoju i przyszłych inwestycji w spółce. Jakie klauzule w umowie inwestycyjnej powinieneś znać zanim zdecydujesz się na analizę umowy inwestycyjnej?

1. Tag along, czyli prawo przyłączenia

Jest to typowa klauzula umowna chroniąca mniejszościowych inwestorów w przypadku sprzedaży spółki przez innych udziałowców. 

Wyobraź sobie sytuację, w której masz 5% udziałów w spółce i pozostali udziałowcy (szczególnie jeśli posiadają znaczący pakiet) znajdują nabywcę na swoje udziały. Prawdopodobnie nie będziesz chciał zostać sam w spółce, w której Twoje 5% nie daje Ci praktycznie za dużo do powiedzenia. Wtedy właśnie przydaje się tag along.

Upraszczając: prawo tag along sprowadza się do tego, że jeżeli jeden z udziałowców spółki znalazł nabywcę na swoje udziały, to pozostali udziałowcy (którzy posiadają prawo ‘tag along’) mogą przyłączyć się do transakcji ze wszystkimi swoimi udziałami na tych samych warunkach, co sprzedający (czyli mogą zażądać odkupu przez nowego nabywcę także ich udziałów).

2. Drag along, czyli prawo pociągnięcia

Uprawnienie, którego istnienia w umowie spółki zawsze oczekują inwestorzy profesjonalni, szczególnie fundusze VC. Pozwala ono na sprzedaż większościowego pakietu udziałów spółki (lub sprzedaż całej spółki) w momencie, kiedy uprzywilejowany inwestor znajdzie nabywcę na taki pakiet udziałów. Wówczas inwestor może pociągnąć do sprzedaży pozostałych udziałowców spółki na tych samych warunkach, po których sam będzie sprzedawał swoje udziały.

Uprawnienie to w praktyce zastrzegane jest na wypadek sytuacji, w której spółka może zostać sprzedana do dużego gracza (np. branżowego), który jednak kupi tylko całe przedsiębiorstwo (większościowy pakiet) albo odstąpi od transakcji. Jest to jeden ze sposobów wyjścia inwestycyjnego – w związku z czym inwestor finansowy, który nigdy nie ma (albo nie powinien mieć) większościowego pakietu udziałów, może zabezpieczyć sobie możliwość wyjścia z inwestycji. 

Zapis ten często jest dodatkowo parametryzowany, np. poprzez określenie minimalnego okresu czasu jaki musi minąć od inwestycji aby Drag Along był możliwy, minimalną wycenę po jakiej można go wykonać lub jaka większość udziałów musi go przegłosować.

3. Liquidation preference

Jest to jedna z najważniejszych klauzul w umowie inwestycyjnej i dotyczy preferowanych warunków wyjścia kapitałowego inwestora. Warto zaznaczyć, że przez wyjście kapitałowe rozumiana jest nie tylko sprzedaż spółki, ale także jej likwidacja. Liquidation preference (LP) określa nie tylko, który z udziałowców zostanie zaspokojony jako pierwszy w przypadku wyjścia kapitałowego, ale także wskazuje jaka w przypadku każdego z inwestorów jest minimalna/gwarantowana kwota takiego wyjścia (zazwyczaj jest to kwota inwestycji powiększona o uzgodnioną roczną stopę zwrotu).  

Istnieją różne rodzaje liquidation preference. Zazwyczaj zapisywane jako mnożnik kwoty (1x, 2x, 3x, itd.) wraz ze wskazaniem czy inwestor partycypuje w dalszych podziałach (participating lub non-participating). Dopuszczalna jest także opcja z uczestniczeniem w dalszych rozliczeniach po wyrównaniu zwrotu pozostałym wspólnikom, jednak nie jest to zasada.

W wariancie 1x non-participating, jeżeli LP inwestora opiewa na kwotę 100 tys. złotych, a spółka została spieniężona za 250 tys. to wówczas mamy dwie możliwości:

a) skorzystać z LP i uzyskać zwrot 100 tys. przed pozostałymi wspólnikami;

b) jeśli rozliczenie stosownie do udziałów będzie korzystniejsze – nie korzystać z preferencji i uzyskać rozliczenie proporcjonalne. W tym wariancie, jeśli jako inwestor mamy więcej niż 40% udziałów, niekorzystanie z preferencji może okazać się lepszym rozwiązaniem.

4. Anti-dilution, czyli ochrona przed rozwodnieniem

Klauzula antyrozwodnieniowa jest jednym ze standardowych postanowień, które zastrzegane są na korzyść inwestorów. Dzięki temu uprawnieniu kapitał inwestora jest chroniony na wypadek, gdy kolejna runda inwestycyjna w spółce jest przeprowadzana po niższej wycenie niż ta, po której wchodził inwestor. W najprostszym scenariuszu sprowadza się to więc do tego, że spółka przy takim wejściu kapitałowym emituje dodatkowe udziały, które dotychczasowy inwestor obejmuje na specjalnych warunkach, aby zachować swój dotychczasowy poziom udziałów.  

5. Prawo pierwszeństwa

Prawo pierwszeństwa  umożliwia udziałowcom kontrolę nad tym, kto dołącza do spółki jako wspólnik. Uprawnienie to przysługuje zazwyczaj wszystkim udziałowcom (czyli jest symetryczne). W przypadku chęci sprzedania swoich udziałów przez jednego ze wspólników, pozostali mogą nabyć je (proporcjonalnie do posiadanych udziałów) na tych samych warunkach, na których miała je nabyć trzecia strona.

Klauzula ta zapobiega również sprzedaży udziałów przez innych wspólników po rażąco niskiej cenie.

6. Pro rata

Prawo inwestora do uczestniczenia w kolejnych emisjach pro rata (proporcjonalnie) do posiadanych już udziałów.

7. Zakaz konkurencji

Postanowienie chroniące wspólników przed prowadzeniem działalności konkurencyjnej wobec spółki. Może ono dotyczyć zarówno założycieli, jak i inwestorów – zakres zależy wyłącznie od ustaleń stron.

Należy pamiętać, że członkowie zarządu ustawowo mają zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec spółki, w której są umocowani.

8. Nakaz wyłączności operacyjnej

Zakaz konkurencji można dodatkowo wzmocnić nakazem wyłączności operacyjnej, który może nakazywać założycielom lub członkom zarządu poświęcanie 100% swojego czasu zawodowego wyłącznie na rzecz spółki. 

9. Reverse vesting

W dużym uproszczeniu – mechanizm ten ma zabezpieczyć inwestora przed sytuacją, w której założyciele w trakcie trwania okresu inwestycji, zaprzestali by aktywnie działać na rzecz spółki. Sankcją jest tutaj utrata odpowiedniej części udziałów przez takiego założyciela. Wykonanie klauzuli może być zabezpieczone na kilka różnych sposobów – jednym z najpowszechniej stosowanych jest nieodwołalna oferta sprzedaży udziałów. 

10. ESOP, czyli plan akcji (udziałów) pracowniczych

ESOP, czyli z ang. Employee Stock Ownership Plan to inaczej program przygotowany z myślą o kluczowych pracownikach spółki, którzy mają otrzymać udziały lub akcje pod warunkiem zrealizowania określonych celów, w ramach wykonywanych przez siebie obowiązków. ESOP jest często stosowanym narzędziem motywacyjnym, które może być uzupełnieniem wynagrodzenia zarządu lub innych osób, które inwestorzy chcą związać z firmą.

11. Obowiązki informacyjne

Bardzo ważną formą ochrony inwestora jest ustanowienie określonych obowiązków informacyjnych na rzecz udziałowców przez zarząd lub founderów.

Swego rodzaju standardem i dobrą praktyką jest określenie szablonu raportu, który może mieć częstotliwość miesięczną/kwartalną/półroczną.

12. Katalog czynności wymagających zgody (reserved matters)

Istotnym zapisem, zabezpieczającym przede wszystkim interesy inwestora mniejszościowego, jest katalog czynności, które wymagają zgody zgromadzenia wspólników lub rady nadzorczej albo konkretnych wspólników.

Mogą tam się znaleźć takie decyzje, jak wpuszczenie do spółki nowych wspólników albo zgoda na poniesienie wydatków przekraczających określoną kwotę.

13. Prawo powołania członka zarządu lub rady nadzorczej

Uprawnienie pozwalające inwestorowi na powoływanie członka zarządu lub rady nadzorczej, które może mieć charakter bezwzględny lub warunkowy:

  • Bezwzględny oznacza uprawnienie osobiste inwestora do powoływania określonej liczby członków danego organu (np. zarząd składa się z 2-4 członków i dany inwestor ma zawsze prawo powoływania jednego z nich).
  • Warunkowy może dawać prawo do powołania takiej osoby przy spełnieniu określonych warunków (np. jeśli sprzedaż utrzymuje się 30% poniżej przyjętego 
  • Należy zaznaczyć, że standardem jest aby reprezentant inwestora był obecny w spółce na poziomie Rady Nadzorczej – powoływania członków Zarządu są niezwykle rzadkie i dotyczą zwykle sytuacji nadzwyczajnych.

Zaawansowany inwestor powinien wiedzieć nie tylko jak może chronić swoje środki, ale również jakich postanowień może się spodziewać ze strony dużych graczy na rynku, którzy mogą uzależnić swoje wejście w spółkę od ich umieszczenia w umowie. Dlatego tak ważna jest znajomość najważniejszych klauzul i ich zastosowania. 

Chcesz wiedzieć więcej o inwestowaniu w startupy? Pobierz nasz bezpłatny poradnik – TUTAJ.

klauzule w umowie inwestycyjnej

Czytaj także:

Zapisz się na newsletter

otrzymasz:
➔ dostęp do najlepszych spółek poszukujących inwestora
➔ wiedzę o inwestowaniu i dobrych praktykach
➔ dostęp do zamkniętych spotkań i webinarów

co robimy

Sprawdź, jak możemy współpracować

Łączymy obie strony

Pomagamy startupom i spółkom w fazie rozwoju znaleźć inwestorów, którzy wniosą smart money. Prezentujemy inwestorom najlepsze spółki

Networking z wartością dodaną

Mamy sieć sprawdzonych partnerów merytorycznych, którzy wspomogą obie strony transakcji wiedzą merytoryczną oraz usługami w zakresie legislacyjnym, finansowym i transakcyjnym

Doradzamy startupom

Pomagamy przygotować dobrą prezentację spółki, jak również prognozy finansowe i wycenę. Szukamy optymalnej drogi pozyskania finansowania dla spółek

Wspieramy inwestorów

Dzielimy się wiedzą o inwestowaniu, pomagamy budować network i przede wszystkim dajemy dostęp do ciekawych projektów